کد مطلب:211391 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:107
لغت و ادبیات در قرن دوم
درباره لغت مقداری بحث شد اینك می خواهیم ببینیم قبل از مكتب باقری و مكتب جعفری كتابی در لغت نوشته شده است یا خیر؟! وقتی كتاب تاریخ و رجال و لغت را ورق می زنیم هنوز كتابی در لغات عرب قبل از قرن دوم دیده نشده است و در قرن اول كه دو ثلث آخر آن مصادف با حكومت
[ صفحه 229]
تعصب آمیز جابرانه عرب بود در لغت عرب اثری گذاشته نشده و چون قبل از اسلام عقل عرب در ادب آنها كه نظم و نثر بود منعكس بود ولی در اسلام كه روحانیتی گرفت باز مواجه با حكومت متعصبانه عربی اموی شد و لذا همان جمود و خشكی باز در ادبیات دیده می شود - جز آنكه با حكومت عرب اموی مخالف بود و در یك اقلیت بسیار كوچكی محكوم و مرعوب، منزوی و گوشه نشینی به كار خود ادامه می دادند. چون مكتب باقری گشوده شد - علمای حوزه امام پنجم به كوفه و بصره رفتند و بساط علم و ادب گشودند و باز برای استفاده امام صادق علیه السلام به مدینه برگشتند در این مدت در میان مدرسه بصره و كوفه بحث لغوی شروع شد و مباحثات ادبی ادامه یافت - و این دو دسته در كوفه و بصره دو نظر از استنباط خود پیش گرفتند به طوری كه مذهب نجات و ادب لغوی به دو قسمت و دو نظریه شهرت گرفت مذهب بصری - مذهب كوفی و هر یك از علماء بزرگ این دو شهر تاریخی اسلامی درباره لغت و ادبیات كتابی تدوین و تنظیم كردند كه عبدالرحمن بن ابی سعید انباری كتابی در تعدیل و انصاف بین آن دو نظر نگاشت و به نام الانصاف فی مسائل الخلاف حدود یكصد و بیست مسئله لغوی كه مورد اختلاف نظر این دو دسته علمای ادب بوده نقل كرده و نوشته باید حق و انصاف داد كه علم عربی از مختصات بصریین و روایت شعر عرب از خصایص كوفیین است.
در عصر اول بنی عباس شروع به جمع و ضبط لغات عرب شد ولی در آن اعراب نبوده و هنوز تجزیه و تركیبی رخ نداده بود تا مكتب امام جعفرصادق علیه السلام افتتاح گردید و خلیل ابن احمد كتاب «العین» را تألیف و تصنیف كرد اما چون خودش نتوانست این خدمت را در عمر خویش به پایان برساند شاگردان او كار او را تكمیل كردند.
خلیل بن احمد در سال 180 یعنی حدود سی سال پیش از رحلت امام صادق علیه السلام كه در سال 148 بوده رخ داد و او كتاب لغت خود را از امام صادق (ع) تعلیم و سرمشق گرفت و از مكتب جعفری آموخت و آن لغت برای حل آیات و حدیث و علم و فلسفه و حكمت و تاریخ بود.
و ماقبل از امام صادق علیه السلام در اسلام كتاب لغتی سراغ نداریم البته قبل از اسلام یعنی در عصر جاهلیت به سبب ارتباط علماء روم و یونان و ایران با عرب لغتی در آن فن نوشته اند كه مخلوط به لغات خودشان بوده ولی در اسلام قبل از خلیل كتاب لغتی نیست مگر همان كه از تعلیمات امام صادق علیه السلام است.
[ صفحه 230]
معروف است كه خالد بن یزید اموی دستور داد كه لغت عرب را جمع آوری كنند و برای آن هم تأمین اعتبار كرد و مبلغی در اختیار عمال این فن گذاشت و آنها هم بدون توجه به مبادی كار مقداری لغات غیرمنظم و غیرمبوب تنظیم كردند كه اوراق آن را در اوایل عهد بنی عباس به كتابخانه اختصاصی مكتبه «بیت الحكمه» ضبط كردند.
[ صفحه 229]
تعصب آمیز جابرانه عرب بود در لغت عرب اثری گذاشته نشده و چون قبل از اسلام عقل عرب در ادب آنها كه نظم و نثر بود منعكس بود ولی در اسلام كه روحانیتی گرفت باز مواجه با حكومت متعصبانه عربی اموی شد و لذا همان جمود و خشكی باز در ادبیات دیده می شود - جز آنكه با حكومت عرب اموی مخالف بود و در یك اقلیت بسیار كوچكی محكوم و مرعوب، منزوی و گوشه نشینی به كار خود ادامه می دادند. چون مكتب باقری گشوده شد - علمای حوزه امام پنجم به كوفه و بصره رفتند و بساط علم و ادب گشودند و باز برای استفاده امام صادق علیه السلام به مدینه برگشتند در این مدت در میان مدرسه بصره و كوفه بحث لغوی شروع شد و مباحثات ادبی ادامه یافت - و این دو دسته در كوفه و بصره دو نظر از استنباط خود پیش گرفتند به طوری كه مذهب نجات و ادب لغوی به دو قسمت و دو نظریه شهرت گرفت مذهب بصری - مذهب كوفی و هر یك از علماء بزرگ این دو شهر تاریخی اسلامی درباره لغت و ادبیات كتابی تدوین و تنظیم كردند كه عبدالرحمن بن ابی سعید انباری كتابی در تعدیل و انصاف بین آن دو نظر نگاشت و به نام الانصاف فی مسائل الخلاف حدود یكصد و بیست مسئله لغوی كه مورد اختلاف نظر این دو دسته علمای ادب بوده نقل كرده و نوشته باید حق و انصاف داد كه علم عربی از مختصات بصریین و روایت شعر عرب از خصایص كوفیین است.
در عصر اول بنی عباس شروع به جمع و ضبط لغات عرب شد ولی در آن اعراب نبوده و هنوز تجزیه و تركیبی رخ نداده بود تا مكتب امام جعفرصادق علیه السلام افتتاح گردید و خلیل ابن احمد كتاب «العین» را تألیف و تصنیف كرد اما چون خودش نتوانست این خدمت را در عمر خویش به پایان برساند شاگردان او كار او را تكمیل كردند.
خلیل بن احمد در سال 180 یعنی حدود سی سال پیش از رحلت امام صادق علیه السلام كه در سال 148 بوده رخ داد و او كتاب لغت خود را از امام صادق (ع) تعلیم و سرمشق گرفت و از مكتب جعفری آموخت و آن لغت برای حل آیات و حدیث و علم و فلسفه و حكمت و تاریخ بود.
و ماقبل از امام صادق علیه السلام در اسلام كتاب لغتی سراغ نداریم البته قبل از اسلام یعنی در عصر جاهلیت به سبب ارتباط علماء روم و یونان و ایران با عرب لغتی در آن فن نوشته اند كه مخلوط به لغات خودشان بوده ولی در اسلام قبل از خلیل كتاب لغتی نیست مگر همان كه از تعلیمات امام صادق علیه السلام است.
[ صفحه 230]
معروف است كه خالد بن یزید اموی دستور داد كه لغت عرب را جمع آوری كنند و برای آن هم تأمین اعتبار كرد و مبلغی در اختیار عمال این فن گذاشت و آنها هم بدون توجه به مبادی كار مقداری لغات غیرمنظم و غیرمبوب تنظیم كردند كه اوراق آن را در اوایل عهد بنی عباس به كتابخانه اختصاصی مكتبه «بیت الحكمه» ضبط كردند.